Archivos Españoles - Ministerio de Cultura - Gobierno de España
Logo de Archivo Histórico Nacional

Monasterio de Santa María de Xunqueira de Espadañedo. Cistercienses

Archivo Histórico Nacional

Identificación

Titulo Nombre Atribuido:

Monasterio de Santa María de Xunqueira de Espadañedo. Cistercienses

Titulo Nombre Paralelo:

Monasterio de Santa María de Junqueira de Espadañedo

Fecha Formación:

1227  -  1526

Nivel de Descripción:

Fondo

Código de Referencia:

ES./10

Situación en el cuadro de clasificación del archivo:

Archivo Histórico Nacional     3. INSTITUCIONES ECLESIÁSTICAS     3.1. CLERO REGULAR     3.1.2. Órdenes y Congregaciones Religiosas Masculinas     Cistercienses

Contexto

Historia Institucional / Reseña Biográfica:

El monasterio de Santa María de Xunqueira de Espadañedo se encuentra situado en el municipio del mismo nombre, en la ladera meridional de la Sierra de Meda. De orígenes desconocidos y confusos, algunos autores dicen que allí existió un monasterio de canónigos regulares de San Agustín que fue erigido gracias a la donación de ciertos caballeros de la comarca de bienes y heredades. La noticia es transmitida en un documento de 1150 en el cual veintiséis caballeros procedentes de la colegiata de Santa María de Sar ponían a disposición de la misma bienes y tierras para crear en Espadañedo dicho monasterio. Por otra parte 1170 es considerado como el testimonio documental más antiguo, fecha que dan las Tablas del Cister como fecha de fundación y que sería llevada a cabo por Montederramo. Otro punto de referencia es el acuerdo a que llegan en 1174 Xunqueira de Espadañedo y Montederramo por un intercambio de bienes, por lo cual puede deducirse que Espadañedo tendría ya una comunidad monástíca a mediados del siglo XII. Otro problema controvertido es el de su entrada en la orden del Cister. La única fecha segura que puede aportarse es la de 1207, cuando su abad es sancionado por el capítulo general al no haber acudido a él. El 1174 Espadañedo tenía la advocación de San Julián. Hacia los años ochenta de este siglo tanto Montederramo como Espadañedo cambian sus advocaciones, San Juan y San Julián respectivamente, por de Santa María, lo cual podría ser un dato sobre su pertenencia al Cister. En 1425 los abades de Espadañedo pasan a ser priores, hecho que puede ser interpretado como el paso a depender de otra casa, que en buena lógica pudo ser Montederramo. En 1519, con su incorporación a la Congregación de Castilla de la Orden del Cister supondrá la recuperación de su categoría abacial. Su entrada definitiva en la misma tuvo lugar en 1546.

Forma de Ingreso:

TRANSFERENCIA

Nombre del/los productor/es:

Monasterio de Santa María de Xunqueira de Espadanedo (Ourense, España)

Contenido y Estructura

Alcance y Contenido:

Signaturas:


CLERO-SECULAR_REGULAR,Car.1436,N.1-3, 5-18; Car.1504,N.14 (Años: 1227-1526)

Condiciones de Acceso y Uso

Índices de Descripción:

Documentación Asociada

Notas de Publicaciones:

SA BRAVO, Hipólito: El monacato en Galicia, La Coruña: Librigal, 1972, vol. II, p. 105-120.

FREIRE CAMANIEL, José: El monacato gallego en la Alta Edad Media, A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 1998, vol II, p. 968-969.

PÉREZ RODRÍGUEZ, Francisco Javier: Mosteiros de Galicia na Idade Media (séculos XII-XV). Guía histórica, Ourense: Deputación Provincial de Ourense, 2008. p. 226-227.

YÁÑEZ NEIRA, Fray Mª Damián: "Xunqueira de Espadañedo", en Monasticón cisterciense gallego, León: Edilesa, D. L. 2000, vol. I, p. 245-268.

PEREIRA FERREIRO, Sara: "El monasterio de Santa María de Xunqueira de Espadañedo y su colección diplomática", en Boletín Auriense, 9 (1979) p. 151-230.

GORDÍN VELEIRO, Ana Mª; PEÑA PÉREZ, Luisa A.: "O mosteiro de Santa María de Xunqueira de Espadanedo nos séculos XII-XVI", en Boletín Auriense, 38-39 (2008-2009) p. 29-90.


BASALO ALVAREZ, Mª Teresa: "O Cister das terras centrais de Ourense na desamortizacion de Mendizábal: Montederramo e Xunqueira de Españedo", en Congreso Internacional sobre san Bernardo e o Cister en Galicia e Portugal: Actas (17-20 outubro 1991, Ourense-Oseira), [Zamora: Ediciones Montecasino], 1992, vol. I, p. 443-452.

Soporte y Volumen

2 Carpeta(s) . 
  18 Documento(s) en Pergamino .